Pomyśl o swoim typowym dniu.

Jak często na zadane Ci pytanie odpowiadasz wyłącznie „tak” lub „nie”?
A może częściej odpowiadasz w sposób bardziej rozwinięty?
Czy bywają pytania, na które odpowiesz „właściwie to nie wiem”?

W codziennym życiu tak na prawdę bardzo rzadko odpowiadamy na pytanie wyłącznie „tak” lub „nie”.
Co więcej, odpowiadanie w ten sposób na przypadkowo i nieprzewidywalnie zadawane pytania jest bardzo trudne, ponieważ wymaga dobrego rozumienia języka, szybkiego przetwarzania informacji oraz planowania i wykonywania ruchu. Jednak to, że osoba niemówiąca z pozoru w żaden sposób nie odpowiada „tak” i/lub „nie” na zadawane jej pytania, nie znaczy, że ta osoba nie może nauczyć się sygnałów „tak” i „nie” do skanowania!

PAMIĘTAJ!
1. jeśli osoba nie odpowiada „tak” lub „nie” na zadawane jej pytania, nie zawsze musi to oznaczać, że osoba nie rozumie zadanego jej pytania. 

Przyczyn może być wiele. Być może osoba  nie wie jaki jej ruch zostanie odczytany jako sygnał potwierdzenia, a jaki negacji, albo może chcieć powiedzieć „nie wiem”, „chyba”,  „nie bardzo”, albo udzielić znacznie bardziej rozbudowanej odpowiedzi!

2. Rozumienie buduje się przed ekspresją. Dlatego zawsze zaczynaj od budowania rozumienia, dawaj na to czas
i modeluj, zanim ocenisz, że coś (np. skanowanie) jest poza zasięgiem Użytkownika AAC (Burkhart, 2008).

JAK UCZYĆ „TAK” I „NIE” DO SKANOWANIA? (Porter, 2012)

1. Przekonaj najbliższe otoczenie osoby, że precyzyjne „tak” i “nie” rozwijają się z czasem, więc nie można poddawać się za szybko!

2. Możesz zacząć modelowanie i skanowanie na rozbudowanej pomocy komunikacyjnej zanim osoba rozwinie precyzyjne „tak” i „nie”.

3. Na początku podczas skanowania reaguj na każdy sygnał akceptacji (lub choćby przypominający akceptację)!
Może to być popatrzenie na osobę, uśmiech, jakiś ruch, wokaliza czy nawet zatrzymanie się, jeśli wcześniej osoba była
w ruchu.

4. Pamiętaj! Uśmiech nie jest najlepszym z sygnałów na „tak” przy skanowaniu. Ciężko bowiem jest uśmiechać się,
gdy mówi się o tym „co jest nie tak”. Na początku reaguj na to aby zapewnić osobie ze złożonymi potrzebami komunikacyjnymi (CCN) poczucie sukcesu i bycia zrozumianym, jednak w między czasie szukaj innego sygnału.
Jeśli go znajdziesz- wzmacniaj go znacznie bardziej niż uśmiech.

5. Przygotuj się na czas poszukiwania. Na początku należy zidentyfikować i odczytać kilka bardziej lub mniej wiarygodnych sygnałów potwierdzenia, aby odkryć te, które będą najbardziej komfortowe i efektywne dla osoby.
Czytaj język ciała osoby i nadawaj znaczenie jak największej ilości ruchów.

6. Opisuj na głos dokładnie ruchy osoby i jak je odczytujesz i jakie znaczenie im nadajesz. Zapewnienie osobie precyzyjnej informacji wrotnej na temat jej komunikatu buduje  lepsze rozumienie zasady skanowania i może motywować do bardziej precyzyjnych ruchów.

Opisywanie na głos i nadawanie znaczenia zachowaniom przez bardziej doświadczonego partnera komunikacyjnego
w trakcie procesu szukania tych sygnałów, ułatwia także  nowym partnerom komunikacyjnym naukę prawidłowego reagowania na zachowania osoby niemówiącej.

7. Po pewnym okresie szukania, wraz z kluczowymi partnerami komunikacyjnymi należy zdecydować się na węższy zakres ruchów/sygnałów, które będą nadal interpretowane jako odpowiedź na „tak” i dalej wzmacniane. Wybierz te, które pojawiają się z największą ilością partnerów komunikacyjnych, oraz które są możliwe do wykorzystania w jaki największej ilości sytuacji i pozycji.

8. Na początku reaguj na każdy, nawet mniej precyzyjny ruch. Z czasem, w miarę rozwijania umiejętności komunikacyjnych podnoś poprzeczkę i wymagaj bardziej precyzyjnych ruchów aufblasbare stadtrutsche.

Pamiętaj przy tym jednak o wpisanej w funkcjonowanie osób z trudnościami sensoryczno- motorycznymi zmienności
i dostosuj swoje oczekiwania i wymagania do kondycji osoby w danej chwili.

9. Oceń efektywność wybranych sygnałów:

– kto zrozumie sygnały bez specjalnego szkolenia i treningu?

– czy z danego sygnały w najbliższej przyszłości będzie można rozwinąć bardziej konwencjonalny sygnał?

– na ile efektywny jest wybrany sygnał?

– czy osoba jest w pełni niezależna w jego wykonaniu?

– czy dany sygnał nie jest zbyt dużym obciążeniem fizycznym dla osoby?

11. Pamiętaj, że sygnały potwierdzenia i negacji także można i należy modelować!!

a. Jeśli zaobserwowałeś, że osoba w pozycji siedzącej wykonuje np. minimalny ruch do góry zazwyczaj opuszczoną
w dół głową i wiesz (np. po konsultacji z fizjoterapeutą) że z czasem dzięki ćwiczeniom osoba może nauczyć się podnosić głowę do góry zacznij modelować ten ruch!

b. Zasada „jedno trudne zadanie na raz” dalej obowiązuje. Modeluj trudniejszy ruch, w komunikacji akceptuj ten łatwiejszy, dopóki ten trudniejszy  nie zostanie on zautomatyzowany przez Użytkownika AAC. Dopiero wtedy można zacząć go wykorzystywać do komunikacji.

2. W sytuacjach kiedy sam chcesz coś potwierdzić, modelujesz dokonywanie wyboru poprzez skanowanie, wykonaj taki ruch jakiego chcesz nauczyć osobę. Przyrysowywuj i wyolbrzymiaj! Sam najpierw opuść głowę, a następnie podnieś ją do góry mówiąc cały czas głośno co i jak robisz np. „Mam spuszczoną głowę, ale podnoszę ją wysoko do góry aż jest na środku. Mówię „tak”.”

12. Te same zasady dotyczą ruchów na „nie”!

Burkhart, L. (2008). Key Concepts for Using Augmentative Communication with Children Who Have Complex Communication.

Porter, G (2012) Pragmatic Organisation Dynamic Display Communication Books, Introductory Manual.