Nauka czytania i pisania rozpoczyna się… w trzecim trymestrze życia płodowego! 

Jak pokazują badania, już na tym etapie dziecko jest w stanie odróżnić język i mowę od innych bodźców dźwiękowych, wyróżnić kiedy mówi mama, oraz różnicuje język matki od języków obcych (May, Byers- Heinlein. Gervain, Werker, 2011; Moon, Lagercrantz, Kuhl, 2013). 

Umiejętności te, obok kilku innych, stanowią bazę do nauki czytania i pisania, na której będą nadbudowywane kolejne, bardziej konwencjonalne umiejętności. 

Tak więc wczesna nauka czytania i pisania to te wszystkie  doświadczenia osoby związane z  czytaniem i pisanie, których osoba uczy się zanim opanuje  te umiejętności. (Teale, Sulzby, 1986).

Można powiedzieć, że wczesna nauka czytania i pisania to to zestaw zachowań związanych z czytaniem i pisaniem oraz rozumieniem ich celu i funkcji, które z czasem, rozwiną się w umiejętność czytania i pisania.
(Koppenhaver, 2019).

Rozwój ten następuje dzięki:

– możliwościom bezpośredniej interakcji (także komunikacyjnej) ze światem,
– doświadczaniem pisma w różnych jego formach, funkcjach i celach,
–  interakcji z innymi osobami, które potrafią czytać i pisać i mogą wspierać rozwój bardziej konwencjonalnych umiejętności. (National Early Literacy Panel, 2008). 

Tak więc osiągnięcia osób z CCN w zakresie wczesnych umiejętności czytania i pisania w znacznym stopniu związane są z jakością, dostępnością i rozumieniem celu aktywności z wykorzystaniem pisma.

Osoby na tym etapie przede wszystkim doświadczają czym jest pismo i do czego służy. Obserwują jego użycie w codziennych sytuacjach i naturalnym środowisku, widzą modelowanie zarówno jego formy jak i funkcji przez osoby z najbliższego otoczenia, które potrafią już czytać i pisać. Takie regularne doświadczenia, także podczas zabawy, stanowią podstawę budowania rozumienia funkcji i umiejętności czytania i pisania wszystkich osób, także tych z CCN, które potrzebują wyłączni więcej czasu i okazji do opanowania tych samych kompetencji. 

Skoro każdy, niezależnie czy rozwija się typowo czy też nie, rozpoczyna proces nauki czytania i pisania już w życiu płodowym, wczesną nauką czytania i pisania mogą być objęte osoby, które nie rozwinęły jeszcze symbolicznej komunikacji, nie są zupełnie zainteresowane czytaniem, jak również i ci, którzy są tę aktywność bardzo zaangażowani i potrafią przeczytać samodzielnie niektóre słowa, ale wymagają wsparcia drugiej osoby w czytaniu i rozumieniu całości tekstu. 

Na tym etapie charakterystyczne jest opowiadanie historii bardziej w oparciu o obrazki niż tekst, manipulowanie książkami w dość niekonwencjonalny sposób (od tyłu do przodu, do góry nogami)( Koppenhaver, 2000). 

Nauka pisania zakończona umiejętnością spania własnych myśli rozpoczyna się tak naprawdę od pierwszych bazgrołów, przez głowonogi, rysowanie, aż do pisania liter, tekstów początkowo bez zachowania reguł ortograficznych.(Strum, Cali, Nelson, Staskowski, 2012)

Rozwinięty prawidłowo słuch fonematyczny, rozumienie języka i umiejętności w zakresie ekspresji oraz znajomość alfabetu, nie tylko umożliwiają sprawną interakcję z innymi osobami, ale również stanowią bazę do nauki czytania i pisania. Te kompetencje bazalne powinny być rozwijane u każdego, niezależnie od rodzaju i stopnia niepełnosprawności. 

Erickson, K. A., Koppenhaver, D. A., Cunningham, J. W. (2017) Comprehensive reading intervetnion in augmentative communication. [w:] McCauley, E. J., Fey, M. E., Gillam, R. B. Treatment of language disorders in children (2nd ed. 275-308) Baltimore, MD: Paul H. Brookers Publishing Co. 

Koppenhaver, D. A., (2000) Literacy in AAC: What should be written on the envelope we puch? Augumentative and Alternative Communication, 16, 270-279.

Erickson, D.A., Koppenhaver, D. A (2003) Natural Emergent Literacy Supports for Preschoolers with Autism and Severe Communication Impairments, 23(4):283-292, Topics in Language Disorders

May,L., Byers- Heinlein, K., Gervain, J., Werker, J. F., (2011), Languge and the newborn brain: Does prenatal language exeprience shape the neonae neural respone to speech? Frontiers in the Psychology, 2 (article, 222), 1-9

Moon,C., Lagercrantz, H., Kuhl, P.K. (2013), Language experienced in utero affects vowel perception after birth: A two-country study. Acta Paediatrica, 102, 156-160.

National Early LIteracy Panel (2008), Developing early literacy: Report of The National Rearly Literacy Panel, Washington, DC: National Institute for Literacy

Sturm, J. M., Cali, K.,  Nelson, N.W., Staskowski, M., (2012) The Developmental Writing Scale A New Progress Monitoring Tool for Beginning Writers, Top Lang Disorders, 32, (4), 297–318,

Teale, W. H., Sulzby, E. (1986). Emergent literacy: Writing and reading. Norwood, NJ: Albex Publishing Corp.

http://literacyforallinstruction.ca/

http://www.asha.org/NJC/Literacy-in-Individuals-With-Severe-Disabilities