METODA DOSTĘPU- NAJWAŻNIEJSZE ZASADY DOBORU
-
10 lipca 2021
-
Metoda dostępu to sposób w jaki użytkownik AAC jest w stanie dokonać wyboru konkretnego elementu
(np. symbolu, litery, zdjęcia) ze swojej pomocy komunikacyjnej i tą pomocą operować w taki sposób, aby przekazać autonomiczny komunikat, czyli móc powiedzieć, to co faktycznie chce przekazać, komu chce i kiedy chce.
Priorytetem ZAWSZE jest wybór tej metody, która da dostęp do jak największej ilości słów (Porter, 2019).
Wybór odpowiedniej metody dostępu ma kluczowe znaczenie w procesie budowania komunikacji z osobą niemówiącą, gdyż determinuje on całą konstrukcję książki do komunikacji. Znalezienie najbardziej efektywnej metody dostępu jest szczególnie ważne jeśli myślimy o tej grupie Użytkowników AAC, którzy doświadczają trudności sensoryczno-motorycznych w szczególności rzutujących na ruchy rąk (np. z mózgowym porażeniem, apraksją, zespołami genetycznymi, w które wpisane są stereotypowe ruchy rąk czy też z korowymi zaburzeniami widzenia (CVI) (Gardner-Fox, 2014).
W poszukiwaniu najbardziej odpowiedniej z metody dostępu należy pamiętać o zasadzie „jednego trudnego zadania na raz”.
„Im wyższe wymagania poznawcze i komunikacyjne, tym niższe muszą być wymagania motoryczne”.
(Burkhart, 2008, Gardner-Fox, 2014).
Oznacza to, że jeśli zależy nam na tym aby osoba mogła przekazywać jak najbardziej rozbudowane komunikaty, ruchy do obsługi książki do komunikacji muszą być dla tej osoby jak najprostsze, jak najszybsze do wykonania i jak najmniej obciążające fizycznie, aby redukować wpływ zmęczenia i pomyłek wynikających z niewystarczającej precyzji ruchów
na jakość i efektywność komunikacji (Beukelman, Mirenda, 2013).
Beukelman i Mirenda (2013) zwracają uwagę również na to, że przy wyborze metody bazujemy na tych umiejętnościach ruchowych, które osoba już osoba opanowała, ale jednocześnie równolegle podejmujemy działania aby wspierać tą osobę w rozwijaniu takich umiejętności ruchowych, które umożliwią jej jak najbardziej niezależne operowanie pomocą komunikacyjną, minimalizując tym samym potencjalny wpływ partnera komunikacyjnego na treść przekazu użytkownika AAC (Porter, 2019, s. 164).
Należy jednak unikać łączenia celów związanych z komunikacją z celami fizjoterapeutycznymi, z zakresu terapii ręki czy też terapii widzenia. Są to obszary, które należy rozwijać równolegle; w komunikacji bazując na aktualnych możliwościach i potrzebach. (Beukelman, Mirenda, 2013, Porter, 2019, Roman-Lantzy, 2019).
Metoda dostępu nie jest czymś stałym i może się zmieniać w zależności od potrzeb i możliwości Użytkownika AAC,
w miarę nabywania nowych umiejętności lub pogarszania się stanu zdrowia (Porter, 2019).
Co więcej, jedna osoba może opanować i efektywnie wykorzystywać różne metody dostępu w zależności od sytuacji, pozycji i własnej decyzji.
M. posługuje się książką do skanowania wzrokowo słuchowego
(9 symboli na stronę).W dobrze wystabilizowanej pozycji
dziewczynka coraz lepiej radzi sobie jednak z celowaniem rączką w kolumnę,
w której znajduje się symbol- słowo, które chce wybrać,
dlatego coraz częściej posługuje się dostępem łączonym
(wskazanie ręką kolumny+ skanowanie wzrokowo- słuchowe w obrębie wskazanej kolumny).
Oceniając postępy ruchowe dziewczynki fizjoterapeuci oceniają, że z czasem rozwinie ona
na tyle dobrą kontrolę i koordynację, że będzie w stanie wskazywać
bezpośrednio zaciśniętą piąstką spośród 9 elementów.
NAJSZYBCIEJ-NAJPROŚCIEJ- NAJEFEKTYWNIEJ
Każda osoba ze złożonymi potrzebami komunikacyjnymi, niezależnie od stopnia i rodzaju doświadczanych trudności ma podstawowe prawo dostępu do rozbudowanego systemu językowego, a doświadczenie trudności w zakresie ruchów rękami nie powinno ograniczać dostępu do słów i języka (Erikcson, Koppenhaver, 2020).
Dlatego dobierając metodę dostępu należy zawsze wybierać tę która da dostęp do jak największej ilości słów, nawet jeśli będzie wiązała się ona mniejszą niezależność operacyjną, na rzecz większej autonomii przekazywania swoich myśli (Porter, 2019).
Beukelman, D.R., Mirenda, P. (2013), Augmentative &Alternative Communication, Paul.H. Brookes Publishing Co., London
Burkhart, L. (2008). Key Concepts for Using Augmentative Communication with Children Who Have Complex Communication
Gardner-Fox, D., (2014)The Balancing Act,
Gardner-Fox, D., (2013) When you need your hands to help
Erickson, K., Koppenhaver, D., (2020) Comprehensive Literacy for All. Teaching Students with Sagnificant Disiabilities to Read and Write, Paul.H. Brookes Publishing Co.
Porter, G (2019) Pragmatic Organisation Dynamic Display Communication Books, Advanced Workshop
Roman- Lantzy (2007) Cortical Visual Impairment. An approach to assessment and intervention. New York: AFB Press. American Fundation fo The Blind
Roman- Lantzy (2019) Cortical Visual Impairment: An Approach to Assessment and Intervention, AFB Press