PISANIE A INDYWIDUALNE NARZĘDZIE DO KOMUNIKACJI!

Podstawowym celem wprowadzania komunikacji wspomagającej i alternatywnej jest AUTONOMIA rozumiana jako możliwość rozumienia i bycia zrozumianym jak również zaspokojenia swoich potrzeb komunikacyjnych w sposób maksymalnie szybki, efektywny, precyzyjny, społecznie akceptowany i z jak największą grupą osób (Porter, 2019). Natomiast pełną autonomię zapewnia jedynie umiejętność pisania (Koppenhaver, Erickson, 2020, Porter, 2019). 

Za Koppenhaver i Erickson, (2020) zakłada się,  że każda osoba uczy się tego czego jest uczona, więc wszyscy niezależenie od rodzaju i stopnia niepełnosprawności mogą być uczeni czytania i pisania, o ile osoby odpowiedzialne za ten proces zrozumieją jaki sposób nauki będzie najbardziej efektywny dla tej konkretnej osoby i dostosują go odpowiednio, pamiętając, że doświadczane przez osoby z CCN trudności nie wynikają z braku możliwości, a z naszego braku zrozumienia w jaki sposób ta osoba odbiera, przetwarza i przekazuje informacje”.

Tak więc nawet osoby nawet znaczną niepełnosprawnością (ang. significant disability- w polskim orzecznictwie odpowiednik znacznej i głębokiej niepełnosprawności intelektualnej oraz niepełnosprawności sprzężonej) mogą więc nauczyć się alfabetu i używać go w sposób znaczący do czytania i pisania, o ile to czego się uczą jest natychmiast zastosowane w ramach wszechstronnego podejścia rozciągniętego w czasie na miesiące i lata. (Allor i in. 2010; Fallon, Light, McNaughton, Drager &Hammer, 2004; Johnston, Buchmann & Davenport, 2009; Koppenhaver & Erickson, 2003).

Podstawą rozwoju zarówno komunikacji jak i umiejętności czytania i pisania jest dostęp do indywidualnej pomocy komunikacyjnej (książki lub komunikatora wysokiej technologii) (Koppenhaver, Erickson, 2020)

Pomocy komunikacyjnej, która jest rozbudowanych systemem językowym a więc:
-zawiera słowa i reguły ich łączenia,
-umożliwia realizowanie różnych funkcji komunikacyjnych,
-pozwala na rozmowę  w różnych sytuacjach, na różne tematy i z różnymi osobami,
-jest odpowiednio dostosowana do potrzeb sensoryczno- motorycznych,
zawiera słownictwo odpowiadające aktualnym potrzebom Użytkownika AAC jak również stymuluje dalszy rozwój umiejętności językowych i komunikacyjnych (Porter, 2019).

Posługiwanie się narzędziem opracowanym w oparciu o symbole do komunikacji znaczenie wspiera możliwości komunikacyjne osób z CCN (Koppenhaver, Erikcson, 2020). Jednak nawet najbardziej rozbudowana pomoc komunikacyjna ma swoje ograniczenia i na pewno będą takiego słowa, które nie zostaną w niej zawarte. Przekraczaniu ograniczeń wynikających z faktu korzystania z AAC do komunikacji służą kompetencje strategiczne, które pozwolą poradzić sobie z ograniczeniami wynikającymi z faktu korzystania z AAC do komunikacji, a także ujawnić maksimum ich możliwości komunikacyjnych oraz realny poziom wiedzy o świcie. (McNaughton i in., 2008; Todman, Alm, Higginbotham i File, 2008;).

Jedną z takich strategii jest dopisywanie (literowanie) na alternatywnym długopisie brakujących słów (Beukelman, Mirenda, 2013). 

„Pisanie jest to proces konstruowania tekstu za pomocą tradycyjnej ortografii (liter bądź alfabetu Braille’a), który umożliwia komunikowanie o doświadczeniach, myślach, uczuciach i opiniach szerokiej grupie odbiorców w różnych celach”. (Koppenhaver, Erickson, 2013). W związku z tym, w procesie nauki pisania Użytkowników AAC nie będziemy wykorzystywać symboli graficznych, które jak pokazują badania fenomenalnie wspierają komunikację, ale utrudniają naukę pisania. Będziemy bazować na literach i tradycyjnej ortografii (Erickson, Hatch i Clendon, 2010).

Co za tym idzie integralną częścią indywidualnej pomocy komunikacyjnej powinny być litery- alternatywny długopis- umożliwiające modelowanie/ zapisanie dowolnego słowa. (Porter, 2019)

Allor, Jill & Mathes, Patricia & Roberts, J. & Cheatham, Jennifer & Champlin, Tammi. (2010). Comprehensive reading instruction for students with intellectual disabilities: Findings from the first three years of a longitudinal study. Psychology in the Schools. 47. 445 – 466.

Beukelman, D.R., Mirenda, P. (2013), Augmentative &Alternative Communication, Paul.H. Brookes Publishing Co., London

Erickson, Karen & Hatch, Penelope & Clendon, Sally. (2010). Literacy, Assistive Technology, and Students with Significant Disabilities. Focus on Exceptional Children. 42. 10.17161/foec.v42i5.6904. 

Erickson, K., Koppenhaver, D., (2020) Comprehensive Literacy for All. Teaching Students with Sagnificant Disiabilities to Read and Write, Paul.H. Brookes Publishing Co.

Fallon, K., Light, J. & McNaughton, D.,  Drager, K., Hammer, C., . (2005). The Effects of Direct Instruction on the Single-Word Reading Skills of Children Who Require Augmentative and Alternative Communication. Journal of speech, language, and hearing research : JSLHR.

Fallon, Karen & Light, Janice & McNaughton, David & Kathryn, Drager & Hammer, Carol. (2005). The Effects of Direct Instruction on the Single-Word Reading Skills of Children Who Require Augmentative and Alternative Communication. Journal of speech, language, and hearing research : JSLHR. 47. 1424-39. 10.1044/1092-4388(2004/106). 

Johnston, Susan & Buchanan, Sara & Davenport, Lisa. (2009). Comparison of Fixed and Gradual Array When Teaching Sound-Letter Correspondence to Two Children with Autism who Use AAC. Augmentative and alternative communication (Baltimore, Md. : 1985). 25. 136-44. 10.1080/07434610902921516. 

Koppenhaver, D., Erickson, K., (2003). Natural Emergent Literacy Supports for Preschoolers with Autism and Severe Communication Impairments. Topics in Language Disorders. 23. 283-292.

McNaughton, D., Rackernsperger, T., Bendek-Wood, E., Williams, M.B., Light, J.C. (2008), “A child needs to be given a chance to succeed”: Parents of individuals who uses AAC describe the benefits and challenges of learning AAC technologies, Augmentative and Alternative Communication, 24, 43-55

Porter, G (2019) Pragmatic Organisation Dynamic Display Communication Books, Advanced WorkshopPorter, G (2019) Pragmatic Organisation Dynamic Display Communication Books, Advanced Workshop

Todman,J.,  Alm, N.,  Higginbotham, J.,  File, P. ( 2008) Whole utterance approaches in AAC., Augmentative and Alternative Communication, 24, 235-254

Bez kategorii