Używanie AAC to nie jest „naturalna”, wrodzona sprawność, którą każdy z nas ma! AAC nie jest intuicyjne! Korzystając z narzędzi komunikacyjnych często mimowolnie ujawniamy głęboko zakorzenione postawy i style w komunikowaniu, zwykle w tej sytuacji wysoce niepożądane (Blackstone, 2007).

Zamiast cierpliwie czekać na własne komunikaty osoby ze złożonymi potrzebami w komunikowaniu, zapełniamy ciszę zasypujemy go pytaniami, kierujemy rozmowę na wybrany przez nas temat, nie dostrzegając tym samym inicjatyw użytkownika AAC… Nie dajemy wystarczająco dużo czasu na odpowiedź oraz nie zapewniamy optymalnych narzędzi do zaprezentowania swojego głosu. Bez przygotowania brak w naszych relacjach równowagi i symetrii.

Nie jest niczym nowym stwierdzenie, że przygotowanie kluczowych partnerów pozwala na wzmacnianie uczestnictwa użytkownika AAC w coraz większej liczbie sytuacji dnia codziennego (Light i in., 1992). Bez przygotowania polecenie „używajcie w domu” może wydawać się dodatkowym, trudnym do wykonania obowiązkiem…

Ważne jest by od razu zaznaczyć, że sukces interakcji uwarunkowany jest wzajemnym zrozumieniem umiejętności i potrzeb zarówno po stronie użytkownika AAC jak i po stronie jego partnera komunikacyjnego (Douglas, 2012).

Postuluje się, że przygotowanie partnerów powinno być elementem interwencji AAC już na etapie diagnozy! (Kent-Walsh, Murza, Malani, Binger, 2015). Osoba zbierająca wywiad dowiaduje się, jakie są zasoby w najbliższym otoczeniu, jakie są przekonania opiekunów, jakich informacji potrzebują oraz przygotowuje ich w podstawowym zakresie na odpowiadanie na inicjatywy użytkownika AAC oraz w zależności od wybranego narzędzia – do jego obsługi.

Kim są Ci kluczowi partnerzy, których przygotowaniu powinniśmy poświęcić więcej czasu?

• najbliższa rodzina – rodzice, opiekunowie,
• inne osoby, z którymi użytkownik AAC  spędza dużo czasu – opiekunka, niania,
• nauczyciele,
• rodzeństwo,
• dziadkowie, dalsza rodzina,
• inni uczniowie,
• przyjaciele, znajomi,
• bliscy współpracownicy.

Przygotowani partnerzy mogą przekazywać instrukcję związaną z używaniem AAC czy preferencjami i potrzebami danego użytkownika dalej! Mogą grać rolę rzeczników albo wspomagać technicznie w obsłudze i ewaluacji systemu.

W AAC nie chodzi o to, by dziecko/uczeń/dorosły ze złożonymi potrzebami przez godzinę w tygodniu miał szansę na używanie swojego narzędzia komunikacyjnego w gabinecie specjalisty.

AAC jest zestawem rozwiązań, które ułatwiają komunikację na co dzień a czasem sprawiają, że ona w ogóle jest możliwa! Kluczowi partnerzy powinni być przygotowywani do wspólnych interakcji od samego początku.

Bibliografia:

Blackstone, S., Williams, M., Wilkins, D. (2007). Key principles underlying research and practice in AAC. Augmentative and alternative communication. Baltimore, Md. : 1985. 23. 191-203. DOI: 10.1080/07434610701553684. Dostęp 27.10.2021.

Light, J., Dattilo, J., English, J., Gutierrez L., Hartz, J. (1992). Instructing Facilitators to Support the Communication of People Who Use Augmentative Communication Systems. Journal of Speech, Language, and Hearing Research. 35 (4), August 1992, 865-875.

Kent-Walsh, J., Murza, K. A., Malani, M. D., & Binger, C. (2015). Effects of Communication Partner Instruction on the Communication of Individuals using AAC: A Meta-Analysis. Augmentative and alternative communication (Baltimore, Md. : 1985), 31(4), 271–284. Dostęp: 27.10.2021.