Modelowanie to strategia AAC polegająca na jednoczesnym używaniu pomocy komunikacyjnej i mówieniu. Bazuje na założeniu, że posługiwania się AAC nauczyć się można tak, jak w przypadku mowy typowo rozwijających się dzieci, poprzez obserwację oraz interakcję z partnerami komunikacyjnymi, którzy będę mówić i używać AAC (Carter, Biggs, 2018).

Przykładowo, mówiąc „Cześć”, mogę pokazać taki symbol na książce do komunikacji, kliknąć „Cześć” w programie do komunikacji bądź użyć naturalnego gestu machania uniesioną dłonią.

Modelowanie w AAC – terminologia

Inne nazwy pod jakimi możemy znaleźć przykłady modelowania to „przekaz wspomagany”, „wspomagany przekaz językowt” (ang. aided imput/aided language imput), naturalna stymulacja językowa (ang. natural language stimulation) – terminy te odnoszą się często do szczegółowych instrukcji, jak używać pomocy komunikacyjnej.

Modelowanie bywa jednak często mylone z podpowiadaniem (ang. prompting) czy innymi strategiami bazującymi na systemach wzmocnień. Modelowanie jest z założenia strategią niedyrektywną – jego celem nie jest nakłonienie do wykonania jakichś działań, np. bezpośredniego powtórzenia po nas! Ważniejsze niż to jest pokazanie jak rozmawiać – czyli używanie danej pomocy komunikacyjnej, użycie konkretnych komunikatów, łączenie ze sobą symboli, zgłaszanie błędów itp.

Modelowanie w AAC – jak je wprowadzamy

Warunkiem niezbędnym do modelowania jest stały dostęp do narzędzia, na którym możemy przekazać wiadomość w chwili wypowiadania jej na głos.

Osadza to przekaz językowy w naszym tu-i-teraz i jest świetnym przykładem budowania żywych doświadczeń użycia pomocy komunikacyjnej w znaczących, sensownych sytuacjach. Lepiej zatem wykorzystać dostępne, codzienne rytuały (przygotowanie posiłków, wyjście z domu, zabawa, witanie się) oraz sytuacje o dużym pozytywnym ładunku emocjonalnym (ulubione tematy, zainteresowania, rozmowy o ważnych osobach).

Modelowanie zostało uznane za strategię opartą na dowodach (ang. evidence based practice, EBP). Oznacza to, że po przeanalizowaniu wielu badań potwierdzono efektywność modelowania w podnoszeniu kompetencji językowych osób ze złożonymi potrzebami w różnym wieku, z różnymi niepełnosprawnościami i o zróżnicowanym wyjściowym poziomie umiejętności językowych (O’Neill i in., 2018).

Po więcej wskazówek zapraszamy do naszego artykułu „Modeluj AAC!” w zakładce Artykuły do pobrania.

Bibliografia:

Beukelman, D. R., Mirenda, P. (2013). Augmentative & alternative communication: Supporting children and adults with complex communication needs (4th ed.). Brookes.

Carter, E.W., Biggs, E.E. (2018). Evidence-Based Practices for Adolescents and Adults with Autism Spectrum Disorder and Complex Communication Needs. W: Ganz, Simpson. Interventions for Individuals with Autism Spectrum Disorder and Complex Communication Needs (AAC). Brookes Publishing. Kindle Edition.

O’Neill, T., Light, J., Pope, L. (2018). Effects of interventions that include aided augmentative and alternative communication input on the communication of individuals with complex communication needs: A meta-analysis. Journal of Speech, Language, and Hearing Research, 61(7), 1743–1765. https://doi.org/10.1044/2018_JSLHR-L-17-0132