Jedną z częstych obaw zgłaszanych przed wprowadzeniem AAC uczniowi w spektrum autyzmu jest niepokój o wystąpienie stereotypowych, powtarzalnych zachowań, „izmów”, autostymulacji.

Przykładowo: rodzice czy też opiekunowie odwlekają decyzję o rozpoczęciu używania tabletu z oprogramowaniem komunikacyjnym, gdyż niepokojąc się, że dziecko będzie odsłuchiwać wielokrotnie te same dźwięki syntezy, zajmować się tym przez cały czas, spędzać czas w samotności zamiast z innymi ludźmi itd.

W takich sytuacjach pochopnie proponowanym rozwiązaniem jest odbieranie bądź też ograniczanie dostępu do narzędzia lub całkowite ignorowanie działań dziecka jako bezsensownych.

Spróbujmy poszukać jednak funkcji zachowań, które określane są jako autostymulacja. Z jednej strony mogą być one oznaką znudzenia, zmęczenia, podekscytowania, frustracji itd., z drugiej zaś – próbą przywrócenia równowagi i pragnieniem skupienia się na czymś (Hayes, 2021). Są więc dążeniem do zaspokojenia konkretnych potrzeb.

Jeśli założymy, że dziecko wielokrotnie aktywuje różne symbole, bo to nowe narzędzie, na razie na nim „gaworzy” i nie zna znaczenia symboli, to eksplorowanie narzędzia połączmy ze znaczącymi interakcjami i wspólnymi czynnościami, w których partner komunikacyjny będzie mógł nadawać znaczenia wybieranym znakom.

Inna sytuacja ma miejsce wówczas, gdy uczeń przeżywa trudności w zakresie potrzeb sensorycznych. W czasie takiej „deregulacji” naciska jeden lub wiele przycisków komunikatora. Tutaj dodatkowa ingerencja partnera komunikacyjnego i modelowanie licznych komunikatów mogą przynieść więcej niepożądanych rezultatów. Celem osoby wspierającej jest poprawa komfortu sensorycznego i być może lepsze będzie zastosowanie analogicznego narzędzia w wersji drukowanej (a więc też dostarczenie mniejszej liczby bodźców) oraz określenie tego zachowania i stojącej za nim potrzeby.

Nie jest zalecane, by w powyższych sytuacjach odbierać osobie w spektrum i ze złożonymi potrzebami komunikacyjnymi jej narzędzie, redukować liczbę symboli czy wybierać czas, w którym narzędzie będzie miało włączony głos. Ważne jest to, by nie obawiać się niezrozumiałego z pozoru zachowania, tylko zapytać lub wspólnie poszukać przyczyn i wesprzeć osobę w spektrum w odniesieniu do możliwego powodu.

Korektę tekstu wykonała Marta Wielgosz.

---

Bibliografia:

Hayes L., 2021, AAC Users-Stimming Or Not Stimming, That is the Question. AAC in the Cloud.