Diagnoza w AAC= diagnoza całego systemu

Komunikacja nigdy nie dzieje się w próżni. Aby móc się porozumiewać potrzebne są przynajmniej dwie osoby, które będą w stanie zrozumieć nadawany przez drugą osobę komunikat. Przetworzyć go i na niego zareagować w sposób zrozumiały dla drugiej strony. Jest zupełnie oczywiste jeśli myślimy o komunikacji osób mówiących i być może nawet się nie zastanawiamy nad tym jak złożonymi wieloaspektowym procesem jest zwykła rozmowa. 

Kiedy jednak pomyślimy o wspieraniu komunikacji osób ze złożonymi potrzebami komunikacyjnymi (CCN) konieczne staje się nie tylko zaopiekowanie potrzeb  tej osoby, ale także zauważenie potrzeb i obszarów wsparcia partnerów komunikacyjnych. Jak pisał Jesper Jull “Specjaliści potrzebują rodziców aby tak naprawdę pomagać”.

Tak więc w AAC nigdy nie pracujemy z samą osobą ze złożonymi potrzebami komunikacyjnymi! Pracujemy także z jej rodziną, bliskimi, innymi partnerami komunikacyjnymi, którzy na bieżąco mają z nią kontakt. Pracujemy z całym systemem wokół tej osoby.

Dlatego sama diagnoza osoby z CCN nie będzie wystarczająca, aby efektywnie wspierać cały system wokół tej osoby. Potrzebujemy poświęcić także czas i uwagę ogólnej diagnozie systemu rodzinnego ich zasobów, gotowości i motywacji do wprowadzenia AAC.

Często słyszymy, że współpraca z rodziną, która nie chce wprowadzać AAC jest jednym z największych wyzwań z jakimi borykamy się jako terapeuci. 

Są takie sytuacje, dlatego zamiast skupiać się na trudnościach potrzebujemy sobie zadać pytanie: “Dlaczego ta rodzina nie chce wprowadzać AAC?”, “O czym ta „niechęć” mówi?”.
Pomocne może być myślenie o tym, że “Kiedy ktoś mówi o problemach de facto mówi o niezaspokojonych potrzebach”. Tak więc zastanówmy się o jakich niezaspokojonych potrzebach całej rodziny świadczy opó przeciwko wprowadzaniu AAC?

  • Może jest on informacją o tym, jakiego rodzaju wsparcia potrzebuje rodzina? 
  • Albo z jakimi problemami (bardzo często znacznie wykraczającymi poza kwestie związane z AAC) się borykają? 
  • Jakie inne trudności w codziennym życiu ewentualnie utrudniają im podjęcie współpracy w obszarze  AAC?  
  • Jakie mają zasoby do tego, aby wprowadzać zmianę-nowy sposób komunikowania się? 
  • Co może utrudniać prowadzenie tej zmiany? 
  • Na ile rodzina uważa wprowadzenie AAC za ważne z ich perspektywy?
  • Na ile czuje i ma przekonanie, że jest w stanie to zrobić, mimo że będzie to wymagało dodatkowej pracy, uwagi, czasu? 

Niejednokrotnie pomocne może okazać się także zadanie pytań:
– o poprzednie doświadczenie z komunikacją wspomagającą i alternatywną (AAC) 
– oraz przyczyny niepowodzenia tych prób leżące nie tylko po stronie osoby z CCN ale także partnerów komunikacyjnych. 

Aby współpraca była efektywna potrzebujemy zbudować wspólne rozumienie podstawowych założeń, mechanizmów, sposobu i celu wprowadzenia pewnych interwencji komunikacyjnych. Dlatego elementem diagnozy systemu rodzinnego jest także pytanie o dotychczasowe przekonania jakie rodzina ma na temat nie tylko AAC ale także szeroko rozumianej niepełnosprawności. 

Współpraca z rodziną także współpraca z rodzeństwem. To bezcenni partnerzy komunikacyjny, którzy również potrzebują zostać zauważeni i otrzymać adekwatne do ich potrzeb wsparcie. 

Może się okazać również tak, że te trudności z jakimi mierzy się rodzina i które uniemożliwiają na ten moment współpracę w zakresie AAC znacznie wykraczają poza nasze kompetencje. Wtedy najlepszą rzeczą jaką możemy zrobić jest przekierowanie rodziny do innych specjalistów lub miejsc, gdzie będą w stanie uzyskać wsparcie w tych obszarach.

Taka postawa więc wymaga od nas odejścia od oceniającego myślenia „bo ta rodzina jest trudna”,  „bo ta rodzina jest nie współpracująca” na rzeczy zaciekawienia tym, czego ta rodzina doświadcza. Oraz zdawania sobie sprawy z własnych ograniczeń jako terapeutów zajmujących się AAC. Nie będziemy w stanie w pojedynkę zaopiekować wszystkich potrzeb całej rodziny. Nie chodzi jednak o szukanie wymówek i zrzucanie winy na rodzinę, ale o realne zobaczenie złożonej sytuacji i zakresu naszego wpływu. I działanie w tej dostępnej dla nas przestrzeni.

Diagnoza