Podstawą rozwoju umiejętności czytania i pisania jest dostęp do rozbudowanych, dobrze zorganizowanych systemów językowych do komunikacji, umożliwiających rozmowę na wiele tematów, w rożnych kontekstach. Użytkownicy AAC ucząc się czytania i pisania potrzebują mieć możliwość elastycznej komunikacji umożliwiającej komentowanie, zadawanie pytań, dzielenie się uczuciami, wyrażanie rozumienia i angażowanie się w interakcje komunikacyjne z dorosłymi i rówieśnikami.(Koppenhaver, 2019).

Jednak choć wykorzystanie symboli do komunikacji wspiera możliwości komunikacyjne osób z niepełnosprawnościami, jednak wykorzystanie tych samych symboli do nauki czytania nie tylko nie ułatwia rozpoznawania słów i rozumienia tekstu, ale obecność symboli wręcz utrudnia naukę czytania i literowania.

(Erickson i in., 2010; Pufpaff, Blischak, Lloyd, 2000; Rose, Furr, 1984; Saunder, Sloman, 1984).

 Tak więc rozwiązania bazujące na tekście wspieranym symbolami (w tym tłumaczenia jeden do jednego) mimo iż są popularnym rozwiązaniem de facto utrudniają naukę czytania i pisania.

Dlaczego tak się dzieje?

• Jeden symbol może mieć wiele znaczeń; (Erickson i in., 2010)

• Jeden symbol może zastępować różne części mowy;
  (Erickson i in., 2010)

• Niektóre symbole są bardzo abstrakcyjne. Mimo iż zapis literowy odpowiadającego im słowa również jest abstrakcyjny, jednak spotykamy się z nim znacznie częściej gdyż jest bardziej rozpowszechniony. (Erickson, Koppenhaver, 2019)

• Niektóre słowa mają kilka różnych znaczeń np.: koło, pokój, para, w związku z czym wymagają kilku różnych symboli aby przedstawić ich znaczenie w zależności od kontekstu. Użycie nieprawidłowego symbolu lub w nieprawidłowym kontekście będzie znacząco wpływać na zrozumienie i treść tekstu.  (Yoder, Erickson, Koppenhaver, 1997)

W związku z tym, chcąc wpierać naukę czytania i pisania musimy bazować na tradycyjnej ortografii.
(Erickson, Hatch, Clendon, 2010).

Jednak sama umiejętność rozpoznawania liter również nie będzie wystarczająca, gdyż w procesie tym równie ważną rolę odgrywa nauka użycia liter w znaczący sposób i w celach związanych z komunikacją. (Erickson, Koppenhaver, 2019).

Efektywność wykorzystania symboli do wspierania komunikacji osób z CCN nie budzi w świetle aktualnych badań wątpliwości, podobnie jak w obliczu przytoczonych argumentów, brak zasadności ich użycia do wspierania procesu nauki czytania i pisania. Symbole tak jak wszystkie formy AT są bardzo skuteczne w pewnych celach, jednocześnie będąc zupełnie nieskuteczne w innych. Dlatego chcąc optymalnie wspierać zarówno proces komunikacji jak i nauki czytania i pisania specjaliści muszą zdawać sobie sprawę czy w danej chwili realizują cel związany z komunikacją czy z czytaniem i pisaniem i na tej podstawie odpowiednio dobierać optymalne narzędzia.

CO JEST WIĘC POTRZEBNE?

Nauka czytania i pisania dla osób z niepełnosprawnościami jest trudna, ale jest możliwa. Ericskon i Koppenhaver (2019) podają 10 czynników, które pozytywnie wpływają na  ten proces:

1. Kompetentne otoczenie
2. Narzędzie do komunikacji.
3. Powtarzanie z drobną zmianą.
4. Zaangażowanie.
5. Świadomość celu.
6. Osobiste doświadczania.
7. Wsparcie.
8. Kompleksowy model nauki.
9. Czas.
10. Wysokie oczekiwania.

Erickson, K. A., Koppenhaver, D. A., Cunningham, J. W. (2017) Comprehensive reading intervetnion in augmentative communication. [w:] McCauley, E. J., Fey, M. E., Gillam, R. B. Treatment of language disorders in children (2nd ed. 275-308) Baltimore, MD: Paul H. Brookers Publishing Co.

Koppenhaver, D. A., (2000) Literacy in AAC: What should be written on the envelope we puch? Augumentative and Alternative Communication, 16, 270-279.

Erickson, D.A., Koppenhaver, D. A (2003) Natural Emergent Literacy Supports for Preschoolers with Autism and Severe Communication Impairments, 23(4):283-292, Topics in Language Disorders

May,L., Byers- Heinlein, K., Gervain, J., Werker, J. F., (2011), Languge and the newborn brain: Does prenatal language exeprience shape the neonae neural respone to speech? Frontiers in the Psychology, 2 (article, 222), 1-9

Opracowanie: Katarzyna Włodarczyk

Blog

DANE

REGON: 38194805700000

KONTO: 98114020040000390278282719

KONTAKT

ul. Okulickiego 2
36-060 Głogów Małopolski     
           

 tel. 660 197 119

 generaacja@gmail.com