Podstawą rozwoju umiejętności czytania i pisania jest dostęp do rozbudowanych, dobrze zorganizowanych systemów językowych do komunikacji, umożliwiających rozmowę na wiele tematów, w rożnych kontekstach. Użytkownicy AAC ucząc się czytania i pisania potrzebują mieć możliwość elastycznej komunikacji umożliwiającej komentowanie, zadawanie pytań, dzielenie się uczuciami, wyrażanie rozumienia i angażowanie się w interakcje komunikacyjne z dorosłymi i rówieśnikami.(Koppenhaver, 2019).
Jednak choć wykorzystanie symboli do komunikacji wspiera możliwości komunikacyjne osób z niepełnosprawnościami, jednak wykorzystanie tych samych symboli do nauki czytania nie tylko nie ułatwia rozpoznawania słów i rozumienia tekstu, ale obecność symboli wręcz utrudnia naukę czytania i literowania.
(Erickson i in., 2010; Pufpaff, Blischak, Lloyd, 2000; Rose, Furr, 1984; Saunder, Sloman, 1984).
Tak więc rozwiązania bazujące na tekście wspieranym symbolami (w tym tłumaczenia jeden do jednego) mimo iż są popularnym rozwiązaniem de facto utrudniają naukę czytania i pisania.
Dlaczego tak się dzieje?
-
Jeden symbol może mieć wiele znaczeń; (Erickson i in., 2010)
-
Jeden symbol może zastępować różne części mowy;
(Erickson i in., 2010)
-
Niektóre symbole są bardzo abstrakcyjne. Mimo iż zapis literowy odpowiadającego im słowa również jest abstrakcyjny, jednak spotykamy się z nim znacznie częściej gdyż jest bardziej rozpowszechniony. (Erickson, Koppenhaver, 2019)
-
Niektóre słowa mają kilka różnych znaczeń np.: koło, pokój, para, w związku z czym wymagają kilku różnych symboli aby przedstawić ich znaczenie w zależności od kontekstu. Użycie nieprawidłowego symbolu lub w nieprawidłowym kontekście będzie znacząco wpływać na zrozumienie i treść tekstu. (Yoder, Erickson, Koppenhaver, 1997)
W związku z tym, chcąc wpierać naukę czytania i pisania musimy bazować na tradycyjnej ortografii.
(Erickson, Hatch, Clendon, 2010).
Jednak sama umiejętność rozpoznawania liter również nie będzie wystarczająca, gdyż w procesie tym równie ważną rolę odgrywa nauka użycia liter w znaczący sposób i w celach związanych z komunikacją. (Erickson, Koppenhaver, 2019).
Efektywność wykorzystania symboli do wspierania komunikacji osób z CCN nie budzi w świetle aktualnych badań wątpliwości, podobnie jak w obliczu przytoczonych argumentów, brak zasadności ich użycia do wspierania procesu nauki czytania i pisania. Symbole tak jak wszystkie formy AT są bardzo skuteczne w pewnych celach, jednocześnie będąc zupełnie nieskuteczne w innych. Dlatego chcąc optymalnie wspierać zarówno proces komunikacji jak i nauki czytania i pisania specjaliści muszą zdawać sobie sprawę czy w danej chwili realizują cel związany z komunikacją czy z czytaniem i pisaniem i na tej podstawie odpowiednio dobierać optymalne narzędzia.
CO JEST WIĘC POTRZEBNE?
Nauka czytania i pisania dla osób z niepełnosprawnościami jest trudna, ale jest możliwa. Ericskon i Koppenhaver (2019) podają 10 czynników, które pozytywnie wpływają na ten proces:
- Kompetentne otoczenie
- Narzędzie do komunikacji.
- Powtarzanie z drobną zmianą.
- Zaangażowanie.
- Świadomość celu.
- Osobiste doświadczania.
- Wsparcie.
- Kompleksowy model nauki.
- Czas.
- Wysokie oczekiwania.
Erickson, K. A., Koppenhaver, D. A., Cunningham, J. W. (2017) Comprehensive reading intervetnion in augmentative communication. [w:] McCauley, E. J., Fey, M. E., Gillam, R. B. Treatment of language disorders in children (2nd ed. 275-308) Baltimore, MD: Paul H. Brookers Publishing Co.
Koppenhaver, D. A., (2000) Literacy in AAC: What should be written on the envelope we puch? Augumentative and Alternative Communication, 16, 270-279.
Erickson, D.A., Koppenhaver, D. A (2003) Natural Emergent Literacy Supports for Preschoolers with Autism and Severe Communication Impairments, 23(4):283-292, Topics in Language Disorders
May,L., Byers- Heinlein, K., Gervain, J., Werker, J. F., (2011), Languge and the newborn brain: Does prenatal language exeprience shape the neonae neural respone to speech? Frontiers in the Psychology, 2 (article, 222), 1-9
Opracowanie: Katarzyna Włodarczyk
Blog
DANE
| KRS: 0000759988
|
| NIP: 5170396028 |
REGON: 38194805700000
KONTO: 98114020040000390278282719
KONTAKT
ul. Okulickiego 2
36-060 Głogów Małopolski
tel. 660 197 119
generaacja@gmail.com
