Czym się różni PCS od PECS?

Wielokrotnie podczas spotkań z nauczycielami lub zbierania wywiadu od rodziców, z ust naszych rozmówców padało: „mamy wprowadzone peksy, przyniosę na następny raz te kartki”. Peks to PECS®, czy może chodziło o PCS?

Każdy z nas po takim opisie wyobrazić sobie może coś innego. Zalaminowane kartki czy plastikowe przegródki? Czy to będzie segregator, ten oryginalny z logo PECS®, pojedyncze kartki czy cała zbindowana książka do komunikacji?

Czas ostatecznie odróżnić od siebie podstępnie podobne skróty.

Wyjaśnienie skrótu PCS i PECS

PCS – czytaj pi-si-es, skrót od Picture Communication System – to powstały w USA w latach 80. ubiegłego wieku zestaw symboli. Obecnie zawiera około 40 tysięcy znaków. Są to zwykle proste ilustracje z podpisem umieszczonym pod lub nad grafiką. Najczęściej są to symbole kolorowe, choć istnieje wersja czarno-biała oraz zestaw wysokokontrastowy (symbol z ciemnym tłem i obrazkiem o wysokim nasyceniu koloru, bez ciemnej obwódki konturu wokół obiektu).

PCS to baza symboli. Nie metodyka, nie program do komunikacji. Różne komercyjne oprogramowania udostępniają bazę PCS swoim użytkownikom (np. popularne w Polsce programy i aplikacje typu Boardmaker, Communicator 5, Grid 3, Coughdrop).

PECS® – czytaj peks, skrót od Picture Exchange Communication System – to bazujący na wymianie system komunikacji wywodzący się z tradycji behawioryzmu, stworzony w 1985 roku przez  Andiego Bondy i Lori Frost. Ma ściśle określoną metodykę.

Często pierwszym skojarzeniem, jakie pojawia się z metodą PECS® są segregatory z umieszczonymi na rzepach symbolami.   Tył segregatora jest dłuższy niż przód, aby w każdej chwili było widać pasek zdaniowego. Pasek to odpinany, plastikowy element, na którym na rzepie umieszczane są symbole z wiadomością, którą chcemy przekazać. W metodzie PECS można korzystać z różnych baz symboli (istnieje też dedykowana – PICS for PECS®).

Segregator do komunikacji

To, że Użytkownik AAC ma segregator z symbolami nie musi oznaczać, że wprowadzona metoda to PECS®.

Segregator z wpinanymi kartami czy przekładkami może być preferowaną formą organizacji systemu AAC – jeśli tak wyjdzie z funkcjonalnej oceny potrzeb i możliwości.

Korzystanie z segregatora może być przystępnym sposobem na ułożenie i przenoszenie niewielkiej liczby symboli. Kiedy systemy rosną, odnajdywanie poszczególnych znaków staje się coraz trudniejsze. System w tej formie jest też narażony na dezorganizację – zbyt wypełniony segregator otwiera się, symbole mogą zmieniać swoje miejsca, gubić się.

Zwykle systemy tworzone w segregatorach bazują na wąskim repertuarze słów – wzmocnień. Najczęściej rzeczowników, używanych w funkcji proszenia (Ostryn, C., Wolfe, P. S., et al., 2008). Dążąc w komunikacji do jak największego poziomu autonomii, potrzebujemy systemów spełniających warunki rozbudowanego systemu językowego.

Najważniejsze: PECS® to nie to samo co PCS.

Nie warto iść na skróty – każdorazowo decydując się na wprowadzenie systemu AAC, należy dokonać diagnozy AAC!

Bibliografia:

Ostryn, C., Wolfe, P. S., et al. (2008). A Review and Analysis of the Picture Exchange Communication System (PECS) for Individuals with Autism Spectrum Disorders Using a Paradigm of Communication Competence. Research & Practice for Persons with Severe Disabilities, 33(1-2), 13-24.

Tetzchner, S., Martinsen, H., Stadskleiv, K. (2025). Augmentative and Alternative Communication for Children, Adolescents and Adults with Developmental Disorders. Rutledge.