Edukacja

Orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego to dokument wydawany przez publiczne poradnie psychologiczno-pedagogiczne. Orzeczenie należy dostarczyć do placówki oświatowej, do której uczęszczać będzie dziecko (przedszkole, szkoła i in.), aby mogło korzystać z kształcenia specjalnego. Uczniowie z niepełnosprawnością mogą się uczyć w każdym typie i rodzaju szkoły; wybór miejsca kształcenia należy do rodziców/opiekunów prawnych dziecka.

Uczniowie, niezależnie od miejsca kształcenia, mają prawo do kształcenia specjalnego dostosowanego do ich indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości intelektualnych.

Aby kształcenie specjalne ujmowało sedno potrzeb komunikacyjnych ucznia, istotne są zapisy w następujących paragrafach orzeczenia:

“Zalecane zajęcia rewalidacyjne”

Tu powinna znaleźć się informacja o wskazaniu do realizacji zajęć z komunikacji alternatywnej i wspomagającej (AAC).

,,Niezbędny w procesie kształcenia sprzęt specjalistyczny i środki dydaktyczne’’

Tutaj można umieścić informacje o pomocach ułatwiających porozumiewanie się z dzieckiem (np. opis zalecanego wsparcia wizualnego, nazwa oprogramowania, opis segregatora z symbolami, wydrukowana książka do komunikacji itp.).

“Dodatkowe informacje”

W tym punkcie powinien znaleźć się zapis o tym, że dziecko korzysta lub będzie korzystać z narzędzi AAC.

Jeśli znane są już optymalne dla dziecka rozwiązania, można je szczegółowo wymienić (np. książka komunikacyjna z symbolami PCS, gesty Makaton, tablet z oprogramowaniem Grid 3, tablet z oprogramowaniem MÓWik itd.).

Dziecko ma już orzeczenie i nie ujęto tam AAC? Rodzic może wystąpić o nowe orzeczenie o KS ze względu potrzebę zmieny zaleceń.

Warto pamiętać, że już na etapie składania wniosku można zasygnalizować, że dziecko korzysta bądź wymaga wprowadzenia AAC!

W rozmowie z rodzicem/opiekunem składającym wniosek, dobrze przypomnieć mu, by uzupełnił punkt dot. AAC (Informacja o stosowanych wspomagających lub alternatywnych metodach komunikacji lub słabej znajomości czy nieznajomości języka polskiego), aby na pewno nikt nie przeoczył kluczowych informacji o komunikacji dziecka.

Do wniosku należy również dołączył opinię specjalisty (logopedy, psychologa, terapeuty AAC), która jednoznacznie wskaże na konieczność korzystania  z AAC. Opinia nie musi być obszerna! Dobrze podać w niej konkretne pomoce, metody lub strategie, jeśli zostały już określone – zespół orzekający nie zajmie się sam doborem narzędzi komunikacyjnych!

Praca z uczniem z niepełnosprawnością odbywa się w oparciu o Indywidualny Program Edukacyjno–Terapeutyczny (IPET), zawierający opis działań nauczycieli i specjalistów podejmowane wobec dziecka oraz realizację zajęć rewalidacyjnych.

AAC w Indywidualnych Programach Edukacyjno- Terapeutycznych (IPET-ach) i na zajęciach rewalidacyjnych

IPET to dokument, który musi być przygotowany dla każdego ucznia posiadającego orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego przez zespół złożony z nauczycieli i specjalistów, którzy na co dzień pracują z danym uczniem. Po dostarczeniu orzeczenia wydawanego przez poradnię psychologiczno-pedagogiczną, zespół ma 30 dni na skonstruowanie IPETu.

Indywidualny program edukacyjno-terapeutyczny uwzględnia wprost zalecenia zawarte w orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego. IPET zgodnie z obowiązującymi przepisami obligatoryjnie zawiera opis zintegrowanych działań nauczycieli i specjalistów ukierunkowanych na poprawę komunikowania ucznia z otoczeniem. W tym obszarze należy opisać jak wykorzystywane będzie AAC.

Rodzic ma prawo zgłosić uwagi zarówno do IPET jaki i stworzonej Wielospecjalistycznej Oceny Poziomu Funkcjonowania ucznia (WOPFU).

Spotkania zespołu dotyczące IPET

Rodzic/opiekun prawny powinien zostać wcześniej poinformowany o terminie spotkania IPETowego. Ma prawo w nim uczestniczyć, a także zaprosić do udziału specjalistę zewnętrznego pracującego z dzieckiem.

Zespół min. 2 razy w roku szkolnym dokonuje okresowej wielospecjalistycznej oceny poziomu funkcjonowania ucznia/wychowanka. Uwzględnia w niej ocenę efektywności stworzonego IPET, a więc również efekty pomocy udzielanej temu uczniowi/wychowankowi w zakresie AAC.

Czy podczas badania w poradni psychologiczno-pedagogicznej (pp-p) można korzystać z indywidualnego narzędzia do komunikacji? Tak!

Rozporządzenie informuje, że “W przypadku wydania orzeczenia lub opinii dotyczących dzieci i uczniów z zaburzoną komunikacją werbalną należy uwzględnić ich możliwości komunikacyjne.” Zatem jeśli niemożliwe jest porozumiewanie się ze specjalistami w poradni po prostu poprzez mówienie, zespół jest zobowiązany do użycia AAC. Doprecyzowane jest to w kolejnym fragmencie:

“W badaniach, o których mowa w § 6 ust. 3 i 8, należy uwzględnić sposoby i środki komunikacji dostosowane do potrzeb tych dzieci i uczniów, z wykorzystaniem wspomagających i alternatywnych metod komunikacji (AAC), którymi posługuje się dziecko lub uczeń, w tym testy niewerbalne.” 

Racjonalnym dostosowaniem jest więc zgodnie z literą prawa użycie testów niewerbalnych oraz porozumiewanie się w trakcie badania za pomocą narzędzia komunikacyjnego dziecka/ucznia.

• Rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 7 września 2017 r. w sprawie orzeczeń i opinii wydawanych przez zespoły orzekające działające w publicznych poradniach psychologiczno- pedagogicznych.
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 lutego 2017 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej, w tym uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły I stopnia, kształcenia ogólnego dla szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy oraz kształcenia ogólnego dla szkoły policealnej
• Ustawa z dnia 19 sierpnia 2011 r. o języku migowym i innych środkach komunikowania się.