Koordynator dostępności

Zadania koordynatora dostępności

Obszar pracy koordynatora to przede wszystkim:

• pomoc osobom ze szczególnymi potrzebami, by ułatwić im dostęp do usług, które świadczy dana instytucja;
• przygotowanie i koordynowanie wdrożenia planu działania na rzecz poprawy dostępności;
• systematycznie sprawdzać czy zasady dostępności w instytucji są przestrzegane.

By realizować te cele, koordynator powinien łączyć wiedzę z dziedzin takich jak projektowanie uniwersalne, dostępność architektoniczna, cyfrowa oraz informacyjno – komunikacyjnej z świadomością odmiennych potrzeb osób o różnych cechach, w tym osób z niepełnosprawnościami, osób starszych, osób z czasowymi ograniczeniami sprawności fizycznej. Koordynator powinien bardzo dobrze znać ofertę placówki, w której jest zatrudniony i umieć przewidzieć z jakimi wyzwaniami osoba o szczególnych potrzebach może się wobec tego mierzyć.

Szczególnie ważne jest to, że dany podmiot publiczny musi usunąć stwierdzone bariery i dbać o to, by one nie powstawały w przyszłości (na podstawie planu działania).

Gdzie pracują koordynatorzy dostępności?

Tzw. „Podmioty publiczne zobowiązane do zapewnienia dostępności” wymienione są w art 3 Ustawy o Dostępności. Nie jest to katalog zamknięty, jego interpretacja daje jednak wiedzę, czy dana instytucja podlega ustawie. Z kolei zgodnie z art. 14 Ustawy  organy administracji rządowej i samorządowej, organy kontroli państwowej i ochrony prawa oraz sądy i trybunały mają wyznaczyć koordynatora ds.dostępności.

Zgodnie z ustawą z dnia 19 lipca 2019 roku “osoby ze szczególnymi potrzebami”  to osoby starsze, osoby z niepełnosprawnością lub inne osoby mające trwale lub czasowo naruszoną sprawność w zakresie mobilności czy percepcji (np. ludzie poruszający się przy pomocy kul, wózków, osoby głuche i słabosłyszące, niedowidzący, osoby z wózkiem dziecięcym, kobiety w ciąży, osoby z trudnościami w komunikowaniu się).

W praktyce zatem, osobą ze szczególnymi potrzebami można być przez jakiś czas, można stać się nią i wymagać stałego wsparcia, można być nią od urodzenia, przez całe swoje życie.

Kim są osoby ze szczególnymi potrzebami trafnie opisuje Anna Gibson – jako alfabet cech jej rodziny i przyjaciół. Szczególne potrzeby w zakresie dostępności mogą dotyczyć każdego z nas lub naszych najbliższych!

Trzy podstawowe wymiary dostępności

Dostępność kojarzy nam się głównie z ułatwieniami architektonicznymi takimi jak podjazdy, windy i niskie krawężniki, ale zakres dostosowań o jakich myśli koordynator dostępności jest znacznie szerszy.

Są to zarówno cechy fizycznej przestrzeni instytucji budynków i wyposażenie jak również elementy kultury organizacji danej instytucji – wdrożone sposoby komunikacji, zasady obsługi klienta, procedury, formy prezentacji informacji – w siedzibie i online.

Choć na pierwszy plan bardzo często wychodzi dostępność architektoniczna (osławione krawężniki), to istnieją także dwa nie mniej istotne wymiary: dostępność cyfrowa oraz dostępność informacyjno-komunikacyjna. Ze względu na specyfikę działalności Fundacji, nas interesować będzie w szczególności ta ostatnia.

Dostępność informacyjno-komunikacyjna

Bariery komunikacyjno-informacyjne napotkać mogą zarówno osoby z niepełnosprawnościami, jak i osoby starsze, w tym z chorobami neurodegeneracyjnymi, ludzie którzy trwale lub przejściowo utraciły zdolność do komunikowania się mówieniem (np. w wypadku komunikacyjnym, w wyniku powikłań pooperacyjnych itp.).

Wierzymy, że nie ma prawdziwej dostępności bez dostępnej komunikacji! Warto projektować rozwiązania ujmujące potrzeby szerokiej grupy klientów ze złożonymi potrzebami komunikacyjnymi – choć ich głos jest najczęściej najsłabiej słyszalny.

Fundacja GENERAACJA jest sygnatariuszem Partnerstwa na Rzecz Dostępności.

Jest to grupa prawie 300 podmiotów – organizacji pozarządowych i inicjatyw, firm oraz instytucji publicznych – które wspólnie dążą do wyrównywania szans oraz praktycznej realizacji założeń programu Dostępność Plus.

Nasza Fundacja jest z niewielu organizacji w Partnerstwie, które działającą na rzecz poprawy dostępności komunikacyjn0-informacyjnej dla osób ze złożonymi potrzebami komunikacyjnymi, zwłaszcza użytkownikami AAC.

Poniżej możesz obejrzeć materiał promujący Partnerstwo:

Kto może wnioskować o zapewnienie dostępności?

Ustawa wymienia trzy sytuacje, kiedy  klient może stworzyć pismo dot. realizacji dostępności w danym urzędzie. Klient może:

1. poinformować o braku dostępności (takie pismo może złożyć każdy klient urzędu/instytucji)
2. złożyć wniosek o zapewnienie dostępności,
3. złożyć skargę na brak zapewnienia dostępności.

Sytuacja opisana w punkcie 2 i 3 dotyczy precyzyjnie osób ze szczególnymi potrzebami lub jej przedstawicieli ustawowych. Po wykazaniu, że taki klient ma realną potrzebę skorzystania z usług urzędu występuje do urzędu z wnioskiem o zapewnienie dostępności architektonicznej lub informacyjno-komunikacyjnej.

Co powinien zawierać wniosek o zapewnienie dostępności?

1. dane kontaktowe wnioskodawcy;
2. nazwę i adres obiektuoraz bariery utrudniającej lub uniemożliwiającej dostępność w zakresie  architektonicznym lub informacyjno-komunikacyjnym;
3. określenie sposobu kontaktu z wnioskodawcą;
4. wskazanie preferowanego sposobu zapewnienia dostępności, jeżeli tego dotyczył wniosek.

Instytucja jest zobowiązana, by zapewnić dostępność bez zbędnej zwłoki (14 dni od daty złożenia wniosku).

Jeżeli zapewnienie dostępności nie jest możliwe w takim terminie, urząd informuje wnioskodawcę o przyczynach opóźnienia i wskazuje nowy termin (nie dłuższy niż 2 miesiące od złożenia wniosku).

Co w sytuacji, kiedy nie ma możliwości zapewnienia dostępności o jaką wnioskowano?

Urząd ma zaproponować wnioskodawcy rozwiązanie alternatywne oraz dołączyć uzasadnienie.

Grupa osób o złożonych potrzebach w komunikowaniu nie była dotąd w kręgu zainteresowań autorów ustaw i rozporządzeń dotyczących dostępności. Nie ma zbyt wielu dobrych praktyk, które stanowiłyby kanon wsparcia Użytkowników AAC.

W ramach monitoringu dostępności każda instytucja powinna analizować takie kryteria jak:

1. Czy podmiot zapewnia obsługę z wykorzystaniem środków wspierających komunikowanie się?
2. Czy podmiot zapewniał, na wniosek osoby ze szczególnymi potrzebami, możliwość komunikacji z podmiotem publicznym w formie określonej w tym wniosku?

Jest to właśnie  przestrzeń dla stworzenia bardziej zindywidualizowanych rozwiązań dla Użytkowników AAC! Dzięki przeszkoleniu pracowników a także bieżącym odpowiadaniu na potrzeby klientów/gości o złożonych potrzebach w komunikowaniu,  Wasza instytucja może stawać się coraz bardziej dostępna!

Przykłady rozwiązań poprawiających dostępność informacyjno-komunikacyjna:

1. zapewnienie skutecznej obsługi klientów – niezależnie czy korzystają z AAC, pomocy asystenta, tłumacza obecnego na miejscu albo zdalnego dostępu online do usługi tłumacza przez strony internetowe i aplikacje,
2. wykorzystanie rozwiązań technicznych do obsługi osób słabosłyszących, w szczególności pętli indukcyjnych, systemów FM,
3. użycie audiodeskrypcji w materiałach wideo zamieszczonych na stronie internetowej, opis alternatywny grafik towarzyszących tekstom,
4. zapewnienie na stronie internetowej danego podmiotu informacji o zakresie jego działalności – np. dzięki nagraniu treści w polskim języku migowym oraz zamieszczeniu w widocznym miejscu na stronie informacji w tekście łatwym do czytania (ETR).

Pamiętaj, że każda osoba ze szczególnymi potrzebami może dookreślić we wniosku o dostępność swoją preferowaną formę komunikacji.

Przydatne informacje znajdziesz na stronach instytucji odpowiedzialnych za wdrażanie dostępności oraz organizacji pozarządowych promujących wprowadzanie tych polityk w życie. Warto zajrzeć do:

Niezbędnika koordynatora dostępności

Poradnik jak wdrażać ustawę o dostępności

Portal Funduszy Europejskich – Fundusze Europejskie Bez Barier